Röntgenonderzoek

Inleiding

Belang van röntgenfoto’s

Binnen de diergeneeskunde neemt het stellen van een diagnose door het maken van röntgenfoto’s een belangrijke plaatst in. Aanschaf en onderhoud van goede röntgenapparatuur is kostbaar. Niet iedere praktijk heeft dan ook goede faciliteiten op dit gebied. Daarnaast zijn er de nodige veiligheidseisen en keuringen voor het omgaan met röntgenstraling. Door onze praktijkomvang zijn we in staat kwalitatief goede röntgenfoto’s te maken en deze correct te beoordelen. Dagelijks worden van meerdere patiënten röntgenfoto’s gemaakt om de meest uiteenlopende redenen.

Kwaliteit en digitaal

Net zoals met de eerste digitale camera’s bleef de kwaliteit van digitale röntgenfoto’s lang achter bij de kwaliteit van goede foto’s op film. Omdat wij al een uitmuntende kwaliteit röntgenfoto’s maakten was dit voor ons reden om pas recent over te stappen op digitale röntgen. Zie ook nieuwsbrief sept 2009. Ook de universiteit is pas in 2009 overgestapt op digitale beeldvorming. Bij al onze keuzes staan kwaliteit, kennis en veiligheid hierbij voorop. Dit kan soms betekenen dat het dier gesedeerd (verdoofd) moeten worden als bewegingsonscherpte een te groot risico op het over doen van foto’s met zich meebrengt. Het is immers de bedoeling de stralingsbelasting voor mens en dier tot een minimum te beperken.

Alle gangbare foto’s inclusief officieel HD en ED onderzoek

Naast het maken van foto’s bij honden en katten voor het opsporen van erfelijke aandoeningen en ziekten, kunnen röntgenfoto’s ook gemaakt worden voor meer specifieke doeleinden, zoals bijvoorbeeld middenoor problemen of gebitsproblemen.

Contrastfoto’s

Niet alles is zichtbaar op röntgenfoto’s. In sommige gevallen is het nodig een contrastvloeistof in te spuiten die zich aftekent op de röntgenfoto: zie bijvoorbeeld myelogram.

Andere diersoorten

Omdat wij als praktijk buiten de honden en de katten ons ook regelmatig bezighouden met konijnen/knaagdieren, fretten, reptielen en vogels, hebben wij ook ervaring met het maken en beoordelen van foto’s van deze diersoorten.

Raadplegen specialist radiologie

Bij complexe problemen of röntgenfoto’s waarvan de uitslag van grote betekenis is voor de te maken keuzes, kan in overleg op verwijzing een foto door een specialist radioloog worden beoordeeld. Indien nodig kan dit zeer snel op afstand gebeuren. Hier zijn extra kosten aan verbonden.

Tarieven röntgenfoto’s

Zie: tarieven röntgen.

Voorbeeld foto’s met korte beschrijving

Longfoto’s

Röntgenfoto’s zijn zeer geschikt om de longen zichtbaar te maken. Door de röntgenfoto’s vanit verschillende richtingen te maken kan veelal nauwkeurig bepaald worden waar de afwijking zich in de longen bevindt.

Ingeklapte longen

Binnen de borstkas zorgt het borstvlies voor onderdruk. Dringt er lucht de borstkas binnen (pneumothorax) dan valt deze onderdruk weg en vallen de longen door hun eigen elasticiteit samen. De hond of kat kan niet meer ademen en er ontstaat een levensbedreigende situatie. Klaplongen kunnen ontstaan door beschadigingen van de longen (aanrijdingen), beschadigingen van de borstkas of operaties. Soms ontstaan ze zonder dat de oorzaak duidelijk is. Met behulp van drains in de borstkas kan de overtollige lucht uit de borstkas worden afgezogen waardoor weer een onderdruk gecreëerd wordt. De hond of kat kan weer ademen en de beschadiging van de longen zal zich in een aantal dagen herstellen.

 

De linkerlong is ingeklapt

Longen zijn ontplooid na het aanleggen van een drain.

Gescheurd middenrif (hernia diafragmatica)

Het middenrif is de spier tussen de buik en de longen (gele stippellijn). Het middenrif helpt bij de ademhaling en zorgt ervoor dat de buik organen niet in de borstkas terecht kunnen komen.
Bij vooral katten komt het nog al eens voor dat door een ongeluk het middenrif scheurt waardoor buik en borstkas niet meer goed gescheiden zijn. Organen uit de buik worden dan door de scheur in de borstkas “gezogen”. Hierdoor is er minder ruimte voor de longen en wordt de kat benauwd. Ook de darmen zitten vaak klem waardoor de kat minder goed wil eten.

NB! het woord hernia zal veel lezers aan de rug doen denken. Het woord hernia betekent simpelweg ‘uitpuiling’. Een rughernia is dus wat anders dan een buikhernia.

Op deze foto hieronder, voor de operatie (zie pagina chirurgie voor de beschrijving van de operatie) is te zien dat vrijwel alle buikorganen (rood aangegeven) in de borstholte liggen. De longen hebben nog maar weinig ruimte. Hoewel de kat benauwd is voor de operatie is het vaak toch verstandig een paar dagen te wachten zodat de kat wat kan herstellen van het ongeluk. Bij de operatie worden de organen terug naar de buik gehaald en het gat in het middenrif gesloten. Op de tweede foto liggen alle organen weer op hun plaats in de buik en is de borstkas weer geheel gevuld met luchthoudend (zwart op de foto) longweefsel.

Buikfoto’s

Calvé-Legg-Perthes

Zie voor meer informatie de orthopedie pagina.

De ziekte van Legg-Calvé-Perthes is een aandoening aan het heupgewricht waarbij er necrose (afsterving) optreedt van de kop van de femur (dijbeen) doordat er een verstoorde bloedvoorziening is. Als reactie hierop wordt er weer nieuw botweefsel aangemaakt. Dit botweefsel heeft echter niet precies dezelfde vorm en structuur waardoor er misvormingen optreden van het heupgewricht wat weer kan leiden tot artrose. Bij een vroege diagnose kan de hond soms baat hebben bij pijnstillers. In de meeste gevallen is er echter een operatie nodig waarbij de heupkop verwijderd zal worden.

Röntgenfoto’s in het kader van fokbegeleiding

Heupdysplasie

De 4 criteria waarop de heupen op de rongen foto worden beoordeeld:

  1. Vorm en aansluiting. De heupen moeten kogelvormig zijn en goed aansluiten met de bekkenkom.
  2. Norbergwaarde. Dit is de hoek tussen de lijn welke vanuit het midden van de heupkop net langs de bekkenrand loopt en de as in de lengte richting.
  3. Er mag geen botnieuwvorming (artrose) te zien zijn. Deze wordt het eerst gevormd op de plaatsen die hier zijn aangewezen.
  4. De hals moet mooi diep zijn De hals (collum) is het gebied tussen kop en dijbeen. Een mooi gevormde hals maakt een ruime beweging mogelijk. Een brede of onregelmatige hals kan ontstaan door botopbouw (artrose) of door afwijkingen tijdens de groei.

Elleboogdyplasie

Gebitsontwikkeling

Bij een ras als de Witte Herder komt het incidenteel voor dat op latere leeftijd niet alle kiezen aanwezig blijken te zijn. Hoewel de hond dan nog prima geschikt is als huishond, zijn honden die geen volledig gebit hebben niet geschikt om aan te houden voor de fok. Door al op jonge leeftijd röntgenfoto’s van het gebit te maken worden teleurstellingen voorkomen.

Luchtpijp diameter Engelse Bullen

In het streven van de EBCN om het Engelse Bullen ras gezonder te krijgen moeten de Engelse Bullen waarmee gefokt gaat worden tegenwoordig een gezondheidskeuring ondergaan bij één van de hiertoe door de EBCN aangewezen dierenartsen waaronder dierenkliniek ‘t Ossehoofd. Het bepalen van de luchtpijpdiameter met een röntgenfoto is een onderdeel van deze gezondheidskeuring.

Nestgrootte

Röntgenfoto’s zijn geschikt om op een zeer betrouwbare manier het aantal pups of kittens te bepalen. Een echo is vooral geschikt om te zien of de kittens of pups leven bijvoorbeeld om tijdens de geboorte te bepalen of een keizersnede of andere hulp nodig is. Betrouwbaar tellen van grote nesten blijkt minder goed mogelijk (60-85%). Het tellen met behulp van een röntgenfoto is betrouwbaarder, mits dit na de 45e dag gebeurd en de skeletdelen van de kittens of pups zichtbaar zijn. Omdat op dat moment alle organen van de pups en kittens al gevormd zijn is er geen risico voor beschadiging door röntgenstraling (zie ook veiligheid). Vooral als u wat minder ervaren bent is het nuttig om vooraf te weten hoeveel pups en kittens u kunt verwachten. Want het valt niet mee om te zien wat het laatste kitten is (leest u ook verhalen uit de praktijk).

Hier ziet u een röntgenfoto van een buik met 4 pups.

Hier ziet u een röntgenfoto van een buik met 5 kittens.

Fracturen

Fractuur onderbeen met plaat

Voor meer info zie ook de orthopedie pagina over osteosynthese.
In tegenstelling tot bij de mens is gips of spalken zelden geschikt voor botbreuken van onze huisdieren. Door de vorm en de functie van hun benen blijven spalken slecht zitten en geven ze veel zorgen doordat ze nat worden, dieren eraan komen, er drukkingen ontstaan etc. Om deze reden worden botbreuken veelal met platen aan elkaar gezet (osteosynthese). Hier een voorbeeld van een lastige fractuur welke geïnfecteerd was. De infectie moest eerst in een spalk genezen voordat deze definitief kon worden behandeld met een plaat. Op de linkerafbeelding ziet u een fractuur die met een spalk behandeld is. Op de rechterafbeelding ziet u een fractuur die met een plaat (osteosynthese) behandeld is.

Fractuur onderbeen met pinnen

Bekkenfractuur bij een kat: voor en na behandeling

Bekken fracturen komen veelvuldig voor. Overigens behoeven ze lang niet altijd operatief behandeld te worden voor een uitstekend resultaat.
Als voorbeeld deze jonge kat:

De linker foto is genomen direct na de aanrijding. De kat is bewust niet in narcose gebracht voor de foto. Er moet immers rekening worden gehouden met inwendige bloedingen, hersenschuddingen etc. welke anders door de narcose zouden worden gemaskeerd. Hierdoor was de kat begrijpelijk te pijnlijk om goed in positie te leggen. De foto is door beweging van de kat (snelle ademhaling) ook niet helemaal scherp. Toch is prima vast te stellen dat de kat een bekkenfractuur heeft die beter op een later moment kan worden behandeld. Er is dan meer zekerheid over de rest van de gezondheid en het al dan niet optreden van blijvende verlammingen. Enige dagen later is de kat wel onder narcose gebracht om het bekken recht te zetten. De rechter foto is genomen na repositie (“zetten van een breuk”). Op de foto is goed te zien dat de heupkop en kom nog heel zijn.

Gebitsfoto’s

Onderkaak foto

Hoektandproblemen kat

Problemen grote scheurkies hond

Wortelkanaal behandeling hond en kat

De hoektanden van de hond en kat zijn erg belangrijk. Niet alleen voor het zich verdedigen en het pakken van voedsel en voorwerpen, maar ook voor het behouden van de vorm van de kaak. Gaan de hoektanden verloren dan zal de kaak van vorm gaan veranderen. Hierdoor kan speeksel uit de mond lekken, kan de huid rond de kin ontstoken raken of treden andere ongemakken op. Door beschadiging van de hoektand kan het wortelkanaal open en bloot komen te liggen. Niet alleen is dit pijnlijk voor de hond of kat, maar via deze onbeschermde zenuw raakt de tand en daarna de wortelpunt en de kaak geïnfecteerd. Het verwijderen van de beschadigde hoektand is zoals al uitgelegd geen optimale oplossing. Bij de wat jongere hond is een wortelkanaalbehandeling dan een veel beter alternatief. Bij deze behandeling wordt de geïnfecteerde of dode zenuw verwijderd en het wortel kanaal na goed schoonmaken gevuld en afgedicht. Tijdens en na de behandeling wordt met een röntgenfoto de kwaliteit van de behandeling gecontroleerd.
Een van onze dierenartsen is al lid van de Werkgroep Veterinaire Tandheelkunde en ervaren in het behandelen van gebitsaandoeningen waaronder wortelkanaalbehandelingen.

Contrasttechnieken

Myelogram rugproblemen

Bij een myelogram wordt een speciale niet irriterende contrast vloeistof in het ruggenmerg kanaal toegediend waardoor dit kanaal zichtbaar wordt op röntgenfoto’s. Hoewel hiervoor CT en MRI scan steeds meer worden gebruikt, is deze contrast techniek bij kleinere honden en katten nog steeds geschikt vanwege de betere detaillering en de lagere kosten. 

Op deze foto is te zien dat het ruggenmerg ter hoogte van de 9e wervel wordt ingedrukt door de bovenliggende wervel. De kat had in toenemende mate pijn en verlammingsklachten en is met succes in onze kliniek geopereerd.

Slokdarm contrastfoto

Verplaatste slokdarm

Deze hond werd naar onze kliniek verwezen omdat hij sinds langere tijd klachten had aan zijn linker voorpoot. De poot zelf was al goed onderzocht, ook waren er röntgenfoto’s gemaakt. Echter waren daarop geen afwijkingen gevonden. Verdere foto’s gaven wel de oorzaak aan. 

De slokdarm is hier zichtbaar gemaakt met contrastvloeistof en sonde. Bij de van bovenaf genomen foto van de borstkas kunt u zien dat de slokdarm een sterke bocht maakt. Dit wordt veroorzaakt door een afwijking voor in de borstholte, die op deze wijze zichtbaar wordt, terwijl deze afwijking zonder contrast eigenlijk niet zichtbaar te maken is bij deze grote hond
Helaas bleek het te gaan om een tumor. In overleg met de eigenaar is de hond geëuthanaseerd.

Mega oesophagus ten gevolge van niet functioneren van de slokdarm

Bij puppy’s van bepaalde rassen komt het met enige regelmaat voor dat ze zijn geboren met een niet functionerende slokdarm. Hierdoor wordt de melk welke is ingeslikt niet door de slakdarm naar de maag getransporteerd maar blijft staan in de slokdarm. Dit is met contrast vloeistof goed zichtbaar te maken. Deze puppies hebben helaas geen toekomst. 

Buik contrastfoto

Contrast in de maag en darmen

Door het ingeven van wat barium contrastmiddel, worden maag en darmen beter zichtbaar. Dit kan helpen bij het opsporen van tal van aandoeningen, zoals vreemde voorwerpen, vernauwingen, darmwandafwijkingen, tumoren passage stoornissen, vertraagde maaglediging etc. Indien de afwijking lokaal is, en met name als deze vanbuiten af is te voelen, kan de echo in combinaties met een eventuele punctie ook veel informatie opleveren. Een echo laat vooral details zien. Een röntgenfoto geeft een goed overzicht.

Urinewegen contrastfoto

Vaatcontrast trombo-embolie

Andere diersoorten

Reptielen en slangen

Ook bij reptielen kun je met contrastmiddel in de darmen zichtbaar maken wat normaal voor het oog verborgen blijft. De vernauwing op de foto werd veroorzaakt door een snippertje hout afkomstig van het bodem materiaal van het verblijf van het dier. Hout is als zodanig niet zichtbaar op de foto. Wat wel zicht baar is: de nauwe overgang tussen het linker en het rechter gedeelte van de (dikke) darm.

Baardagaam

Links met eieren en rechts lege buik:

Fret

Fret met enorme galblaas, en wijde met lucht gevulde darmlissen:

Konijnen en cavia’s

Buikfoto van een normaal konijn (Vlaamse Reus):

Schildpad

Diversen

Raadplegen radioloog

Bij complexe problemen of röntgenfoto’s waarvan de uitslag van grote betekenis is voor de te maken keuzes kan in overleg een foto op verwijzing door een specialist radioloog worden beoordeeld. Door moderne verzendtechnieken kan de uitslag vrij snel bekend zijn. Aan deze specialistische beoordeling zijn extra kosten verbonden.

Veiligheid