Algemene chirurgie

Uitgebreide behandeling en chirurgie

Chirurgie en narcose

De chirurgie bij gezelschapsdieren en de daarbij horende narcose hebben zich de laatste jaren snel ontwikkeld, mede door gebruik te maken van humane apparatuur en ontwikkelingen.

De narcose

Een voor de patiënt zeer positieve ontwikkeling die ook wordt toegepast in onze kliniek, is de zogenaamde gasanesthesie. Helaas zijn de hiervoor gebruikte middelen zoals fluothaan en lachgas ook schadelijk voor de chirurg en het bij de operatie assisterend personeel. Aan een verantwoord en veilig gebruik van gasanesthesie bij mens en dier zijn dan ook extra kosten verbonden. Recent zijn ook middelen beschikbaar gekomen waarmee de aloude en minder kostbare anesthesie via toediening in het bloed weer een goed alternatief vormt, vooral als gelijktijdig extra zuurstof in de aanvullende beademingslucht wordt toegediend. De keuze van de narcosemethode wordt per dier en per aandoening gemaakt.

De opname

Om een goed toezicht op de opgenomen dieren in de recovery (plek waar dieren kunnen uitslapen) van geopereerde dieren te kunnen waarborgen is onze opname centraal in de kliniek gelegen. De (grotere) honden liggen daarbij niet in een benche maar op een verhoging in een biabed of een andere ondergrond die ze prettig vinden. Niet alleen hebben we de ervaring dat veel honden dit prettiger vinden maar bovendien is op deze wijze beter toezicht en eenvoudiger behandelen en controle mogelijk. Ook de kritische katten liggen op ooghoogte in goed verlichte en verwarmde kooien. Voor de benauwde of zeer kritische dieren hebben we een couveuse tot onze beschikking. Webcams stellen ons in staat de opgenomen patiënten voortdurend te bewaken. Ook u kunt uw dier vanaf huis via een webcam bekijken (zie camerabewaking). Een tiental instelbare infuuspompen zorgen voor het geven van de juiste ondersteunende medicatie.

Recovery

Voor een vlot herstel is een juiste lichaamstemperatuur zeer belangrijk. Omdat door de narcose de eigen regulatie van de temperatuur wordt uitgeschakeld, kunnen de patiënten veel lichaamswarmte verliezen. Om dit te voorkomen, maken we gebruik van diverse hulpmiddelen zoals temperatuur geregelde warmwater matrassen tijdens de operatie, warmtematjes, regelbare warmtelampen en continue meting van de lichaamstemperatuur tijdens het herstel in de opname. Voor pijnbestrijding staan uiteenlopende middelen ter beschikking.

Weer naar huis

Patiënten mogen pas naar huis gaan als wij dat verantwoord vinden. Zij moeten daarvoor voldoende alert en wakker zijn, de pijn moet verdraagbaar zijn, de bloedsomloop stabiel en het dier moet in staat zijn om de eigen lichaamstemperatuur te reguleren.

Prijzen

Chirurgie en narcose blijven dus maatwerk. Dit heeft tot gevolg dat het vaak onmogelijk is een standaardprijs te hanteren voor de narcose. Opgegeven kosten zullen altijd gemiddelden zijn (zie ook tarieven).

Scheurtje in het middenrif (hernia diafragmatica) bij de kat

Aanrijdingen van huisdieren horen helaas bij deze tijd. Het komt nogal eens voor dat de kat (en soms ook de hond) bij zo’n aanrijding een scheurtje in het middenrif oploopt. Ook een ernstige val kan dit veroorzaken. Het middenrif heeft als functie de ademhaling te ondersteunen. Ook vormt het middenrif de scheiding tussen de borst- en buikholte. Bij een scheur in het middenrif wordt de ademhaling dus minder goed ondersteund en krijgt het dier het benauwd. Als de scheur groot genoeg is kunnen organen uit de buik in de borstholte komen te liggen (zie pagina röntgendiagnostiek). Dit kan direct na het ongeval gebeuren maar soms ook dagen of weken later. Hierdoor hebben de longen minder ruimte om te functioneren en wordt het dier ineens écht benauwd. Typisch voor deze aandoening is dat het dier vaak nog redelijk gezond lijkt maar niet wil eten, wel begint met eten maar er snel weer vanaf ziet, of benauwd wordt na het eten. Immers, als maag en darmen in de borstholte liggen betekent het vullen van maag en darmen minder ruimte om te ademen. Omdat spontaan herstel nooit optreedt, zal zo’n scheurtje in het middenrif geopereerd moeten worden.

Voor het veilig uitvoeren van deze operatie zijn beademing en bewaking van de anesthesie noodzakelijk. De operatie wordt uitgevoerd via de buikholte. Met het openen van de buik wordt dus eigenlijk ook de borstholte geopend waardoor de longen inklappen. Door met overdruk te beademen wordt dit voorkomen. Eerst worden de eventueel verplaatste organen voorzichtig teruggelegd in de buikholte en vervolgens wordt de scheur in het middenrif gehecht.

Dieren zijn direct na het ongeval (dat de scheur heeft veroorzaakt) vaak nog weinig stabiel. Daarom is het vaak beter niet direct te opereren omdat dit onnodige risico’s met zich meebrengt. Zelfs als het dier benauwd is of niet wil eten is het daarom verstandig de operatie uit te stellen. Onderzoek heeft uitgewezen dat een paar dagen wachten de kans op een goede afloop aanzienlijk vergroot. Uiteindelijk kunnen vrijwel alle patiënten met succes worden geopereerd aan een hernia diafragmatica.

Dit is een voorbeeld van een hernia diafragmatica. Hier zijn de organen van de buik (darmen) door de opening in het middenrif naar de borstholte verplaatst.

Dit is een foto enkele dagen na de operatie. De darmen zitten weer in de buikholte. Ook is de long weer goed zichtbaar waar deze op voorgaande foto niet (goed) te zien was omdat de darmen hier toen voor zaten.

Stemband- of strottenhoofdverlamming (larynx paralyse)

Zie ook de verhalen van Boy, Molly en anderen in ons gastenboek.

Bij het verouderingsproces hoort ook een achteruitgang van de stembanden. Zoals bekend hoor je bij mensen vaak aan de stem hoe oud ze zijn. De blaf van een jonge hond is ook anders dan die van een oude hond. Vooral bij grote rassen komt op oude leeftijd regelmatig stembandverlamming voor. Sommige rassen, zoals de labrador retriever en de Ierse setter, hebben hiervoor een verhoogd risico. Bij de bouvier komt ook een aangeboren vorm voor.

Verschijnselen

De verschijnselen van stemband verlamming kunnen sterk lijken op die van een slechte schildklierfunctie of op verminderd uithoudingsvermogen veroorzaakt door ziekte, hart- of longaandoeningen of uitsluitend ouderdom. De diagnose ‘stemband- of strottenhoofdverlamming’ wordt daardoor vaak niet, of pas laat gesteld. Indien de aandoening wel wordt onderkend wordt vaak erg terughoudend gedaan over een operatieve ingreep vanwege de risico’s van de hiertoe gangbare operatie. Vaak is men niet bekend met de inmiddels beschikbare nieuwe en verbeterde operatietechnieken.

De verschijnselen waar u een stemband verlamming aan kunt herkennen zijn:

  • Duidelijk hoorbare ademhalingsgeluiden bij inademen en niet bij uitademen, zoals bij een gebrekkig uithoudingsvermogen het geval is.
  • Afnemend uithoudingsvermogen; totaal in elkaar klappen bij warm weer. Het dier kan immers zijn warmte niet meer kwijt door hijgen!
  • Ander gedrag en veranderen van het blafgeluid. Snurken kan verdwijnen.
  • Kokhalzend kuchen.
  • Schonkig, slecht bespierd lichaam.

Filmpje van een laryngoscopie van een hond met stembandverlamming

Functie van de stembanden

De stembanden vormen een slot op de deur om verslikken te voorkomen. De voorkant van het strottenhoofd heeft de vorm van de boeg van een schip. Voedsel en water worden om het strottenhoofd, langs de luchtpijp naar de slokdarm geleid. Bij verslikken komt er toch wat over de boegvormige ingang heen en zorgt een reflex voor het hermetisch dichtgaan van de stembanden met enorme benauwdheid en een hoestbui tot gevolg. Dit alles is door de natuur bedacht om te voorkomen dat voedsel en vloeistof in de longen terecht kan komen. Indien dit toch gebeurt, zal dit vaak een zeer ernstige tot dodelijke longontsteking veroorzaken.

Operatieve ingreep

Bij de klassieke operatieve ingreep worden delen van de stemband verwijderd of wordt de stemband operatief in de geopende stand opzij vastgezet. Hoewel dit goed werkt tegen de benauwdheidsklachten geeft dit zeer vaak ernstige longontstekingen. Deze operatie werd dan ook als laatste redmiddel gebruikt.
Er is echter al geruime tijd een nieuwe techniek beschikbaar, hoewel die wat lastiger uitvoerbaar is. Hierbij wordt de bovenzijde van één stemband (de linker) losgemaakt en naar achteren verplaatst. Dit verplaatsen van de stemband naar achteren in plaats van opzij is te vergelijken met gordijnen op een toneel. Deze lijken vanuit de zaal gesloten, maar de lucht kan er van opzij (dus met een bochtje) toch langs. Deze methode blijkt zeer effectief te zijn in het voorkomen van verslikpneumonie (longontsteking door verslikken).
De operatie, hoewel technisch wat lastiger door de ingewikkelde bouw van het strottenhoofd, is voor een ervaren chirurg goed uit te voeren. Op het Ossehoofd is deze ingreep al meerdere malen met zeer goed resultaat uitgevoerd. Deze ingreep is dus bepaald geen laatste redmiddel en zou bij daarvoor in aanmerking komende benauwde dieren juist in een vroeg stadium moeten worden uitgevoerd, om te voorkomen dat de hond nodeloos lang benauwd rond loopt.

Hernia perinealis (darmbreuk)

het gebied rond de anus wordt het perineum genoemd. Een uitpuiling naast de anus als gevolg van een verscheuring van de spierige afsluiting van de buik wordt een hernia perinealis genoemt.  Vooral bij de oudere ongecastreerde reu komt het voor dat de spierige afsluiting tussen de buik en het bekken kanaal niet meer functioneert. Er verschijnt dan aan één of beide zijde van de anus onder de huid een flinke bult die inhoud vanuit de buik bevat. Dit is meestal buikvet en wat ontstekingsvocht. De hond heeft vaak flinke klachten bij het kwijtraken van de ontlasting. Laxeermiddelen kunnen wat verlichting geven, maar de verscheuring neemt steeds verder toe. Indien al persend de blaas of andere ingewanden het bekken in worden geperst, ontstaat er zelfs een acuut levensbedreigende situatie. Dit is de rede om bij deze aandoening altijd te adviseren op korte termijn dit probleem chirurgisch te herstellen.
Operatie technieken waarbij het gebied naast de anus zo goed mogelijk weer wordt gehecht bieden vaak maar tijdelijk succes. Waarschijnlijk onder invloed van mannelijk hormonen is de bespiering vaak geheel verdwenen. Veel succesvoller is de techniek waarbij het probleem wordt hersteld met behulp van het verplaatsen van een inwendige bekken bodem spier. Naast deze operatie wordt gewoonlijk (indien van toepassing) altijd aangeraden de reu te castreren. Deze succesvolle techniek voor het herstellen van de hernia perinealis met behulp van het verplaatsen van de bekken bodemspier wordt op dierenkliniek ‘t Ossehoofd al vele jaren succesvol toegepast.

Vastzetten van de maag ter voorkoming van een maagtorsie (maagkanteling)

Maagtorsie

Een maagtorsie is een acute, levensbedreigende aandoening waarbij er gasvorming in de maag ontstaat en deze gaat draaiien. Hierdoor worden de in- en uitgang van de maag afgeknepen. Vooral honden van grote rassen lopen een groter risico om deze aandoening te krijgen. Bij dit type honden wordt het aangeraden om preventief de maag vast te laten zetten aan de buikwand. Het vastzetten van de maag werd van oudsher in Nederland gepropageerd door wat van de ophangbanden van de maag in de buikwond mee te hechten. Ook toen al lang uit onderzoek bekend was dat er op zijn zachts gezegd sterke twijfels bestonden over deze techniek omdat deze onvoldoende bescherming bood. De techniek is echter simpel en daardoor goedkoop. Een andere reden waarom deze techniek nog steeds wordt toegepast is omdat er veel factoren een rol spelen bij de ontwikkeling van een maag overlading of maagkanteling en er dus veel honden zijn die nooit een maagkanteling krijgen en met deze techniek dus niet door de mand vallen.
De maag zelf zit alleen vast aan de maagingang/slokdarm. Dit maakt het mogelijk voor de maag om enorm uit te zetten en weer kleiner te worden. De ophangbanden van de maag moeten dan ook meer gezien worden als een rekbare structuur die de maag van bloed voorziet dan als een structuur die de maag op zijn plaats houdt. Het vastzetten van deze flexibele en slappe ‘ophangbanden’ in de buikwond is dan ook geen adequate techniek om bij een maag die enorm is uitgezet het kantelen te voorkomen. De ophangbanden scheuren eenvoudig los.

Risicofactoren

Er is veel goed onderzoek gedaan naar de oorzaken van maagkantelingen. Bij Ierse setters heeft dit bijvoorbeeld geleid tot een betrouwbare voorspelling van de kans op een maagtorsie. Deze voorspelling is gebaseerd op basis van de hoogte en de breedte van de borstkas waardoor nog maar bij een deel van de honden de maagwand preventief hoeft te worden vastgezet. Bovendien kan men er bij de fok rekening mee houden waardoor de incidentie bij dit ras kan worden teruggedrongen.
Van honden die brokjes eten is bekend dat de kans op een maagkanteling ongeveer twee keer groter is in vergelijking met honden die diepvriesvoer of tafelresten eten. Onderzoek heeft aangetoond dat honden die brokjes eten een veel dunner bespierde maagwand hebben dan honden die zaken eten waar de maag op moet ‘werken’.
Andere bekende factoren die de kans op een maagtorsie verkleinen zijn:

  • Niet rennen na de maaltijd
  • Niet eten uit een verhoogde voerbak
  • Meerdere malen per dag kleine maaltijden geven (ook voor het slapen gaan!)

Doggen hebben bijvoorbeeld meer energie nodig dan New Foundlanders. Meer energie betekent meer voedsel en dus een hogere belasting van het maag- en darmkanaal. Onze ervaring is dat alle honden die aangeboden zijn met een maagkanteling/dilatatie wel een of andere storing in het maag-darmkanaal hebben.
Naast de fokkerij en het preventief vastzetten zijn er dus veel andere mogelijkheden om een maagtorsie te voorkomen.

Vastzetten van de maagwand

Beter dan het vastzetten van de ophangbanden van de maag is het vastzetten van de maagwand in de buikwand. Dit kan het best gebeuren door een spier van de maagwand los te maken en deze tussen de spierlagen van de buikwand vast te zetten. Hoe dichter dit bij de maaguitgang (pylorus) gebeurt, hoe minder dit de normale bewegingsvrijheid en de vulling van de maag belemmerd. Ideaal wordt de maaguitgang vastgezet op de plaats waar deze van nature ligt. Dit is ongeveer halverwege de zijkant ter hoogte van de 11e rib. De spierwand van de maag wordt hierbij rond de rib vastgezet, hetgeen een zeer sterke verbinding geeft. Nadeel van deze methode is dat dit een kleine verdikking geeft die met name bij gladharige honden goed te zien is.
Deze methode waarbij de maaguitgang wordt vastgezet aan het achterste deel van de rib van de rechterzijkant, wordt door ons al 20 jaar als standaard toegepast bij honden die worden geopereerd aan een maagkanteling. Geen enkele hond van de vele tientallen honden die op deze wijze geopereerd zijn, hebben weer opnieuw een maagkanteling gekregen. Hetgeen ook het succes van deze methode in onze praktijk demonstreert.
Een wat minder ingrijpende methode is de methode waarbij de maagwand zelf wordt vastgezet in de buikwand rechts naast en voor de wond.
Het vastzetten van het vet van de ophangbanden van de maag in de kijkopening wordt door ons niet uitgevoerd aangezien dit onvoldoende/geen garantie biedt op het voorkomen van een maagtorsie.

Cherry Eye

Er zijn twee chirurgische methoden om een Cherry eye te verhelpen:

  1. De weghecht-/enveloppe-methode, Deze heeft geen 100% succes maar heeft een (wat theoretisch) voordeel dat de  traanproductie die voor een deel door het derde ooglid wordt verzorgd, behouden blijft. De traanproductie heeft een enorme reservecapaciteit waardoor het maar de vraag is of een iets lagere productie ooit een probleem vormt voor de hond.
  2. De verwijdermethode. Deze methode is 100% succesvol maar heeft dus het nadeel dat de reservecapaciteit van de traanproductie wat minder wordt (zie ook sicca).

In overleg met de eigenaar worden beiden methoden door ons gebruikt. De operatie wordt regelmatig op onze kliniek uitgevoerd.

Tekening van de enveloppe-methode (1): hierbij worden aan de binnenzijde van het ooglid twee kleine incisies naast de traanklier gemaakt (links) die vervolgens met hechtingen worden gesloten waardoor de traanklier wordt weggehecht.

Cornea (hoornvlies) sequestratie

Voor uitleg over de cornea (hoornvlies) klik hier.

Een cornea sequestratie is een veelvoorkomende aandoening bij de kat. Bij sommige rassen komt deze aandoening vaker voor. Een voorbeeld hiervan is het Persische ras. Typisch uit een cornea sequestratie zich als een zwart-bruine plaque (neerslag) die necrotisch (afstervend) is. De verkleuring komt door melanine, het pigment wat zorgt voor verkleuring in de huid, haar en ogen. Andere symptomen kunnen het sluiten van de oog zijn en een afscheiding uit het oog. Een chronische irriatie van het hoornvlies kan aanleiding geven tot een cornea sequestratie. Voorbeelden hiervan zijn een entropion of een keratitis. Ook een bepaald virus (FHV-1) kan betrokken zijn bij de sequestratie. Maar er zijn nog tal van andere oorzaken die kunnen bijdragen aan de sequestratie. De diagnose kan gesteld worden aan de hand van een combinatie van de klachten, microbiologisch onderzoek, een fluoresceïne test of een Schirmer Shear test.

Bij de behandeling kan geprobeerd worden om de onderliggende oorzaak te behandelen. Maar in de meeste gevallen is de voorkeursbehandeling chirurgie. Het voordeel van opereren is dat de kat snel verlost is van de pijn en de aandoening eerder verholpen wordt. Bij deze operatie wordt er meestal door middel van een ondiepe snede het buitenste deel van de afgestorven cornea weggehaald. Deze operatie kent relatief weinig risico’s. Vaak is de prognose dan ook goed. Als de necrose dieper zit kan het soms ook zijn dat er een wat uitgebreidere operatie moet plaatsvinden. Hierbij wordt er een diepere snede gemaakt en is er ook een herstelling van het hoornvlies nodig. Dit wordt gedaan in dezelfde operatie. Doordat deze operatie wat uitgebreider is, is de kans op complicaties ook wat groter. Maar als er de eerste week geen complicaties optreden is er ook hier een goede prognose.

Chirurgie als alternatief voor blijvende medicatie

Er zijn aandoeningen waarbij medicatie nodig is om de symptomen te bestrijden maar waarbij met diezelfde medicatie de oorzaak van het probleem niet is opgelost. Dit kan betekenen dat die medicatie zeer langdurig of zelfs gedurende het hele verdere leven van het dier moet worden toegediend. Voor een aantal van deze aandoeningen kan wel herstel worden bereikt met een chirurgische ingreep. Daarmee wordt die ingreep een alternatief voor de langdurige medicatie. Soms word de noodzaak tot behandeling minder intensief, soms is zelfs in het geheel geen medicatie meer nodig. Tegenover de eenmalige kosten van de operatie staan vaak de besparing in kosten, aandacht en energie, verbonden aan de verdere medicatie. Veel van dit soort operaties zijn helaas minder bekend. Ze worden ook niet in alle dierenklinieken uitgevoerd.

Chronische neusuitvloeiing: trepaneren voorhoofd (kat)

Bij katten komt met enige regelmaat chronische niesziekte voor. Neusuitvloeiing uit één of beide neusgaten wordt maand in maand uit rond geproest. Vervelend voor de kat en vervelend voor zijn baasje.

Operatieve behandeling

Indien geen enkele andere behandeling helpt (zie ook het artikel elders op deze website), kan het operatief openen van de voorhoofdsholte een goede manier zijn om de neusklachten effectief  te behandelen. Het gaat daarbij niet alleen om het spoelen van deze voorhoofdsholte maar ook om de mogelijkheid om via de geopende voorhoofdsholte medicatie toe te dienen die, geholpen door de zwaartekracht, wél in de neus komt. Voorafgaand aan de ingreep moet met bloedonderzoek worden gecontroleerd of het afweersysteem normaal functioneert en er geen aanwijzingen zijn van aantasting door virussen (zie ook de nieuwsbrief augustus 2007). Ook is het van belang dat met röntgenfoto’s eerst goed de longen en het voorhoofd worden geïnventariseerd. Om de voorhoofdsholtes goed zichtbaar te maken op een röntgenfoto kunnen, naast een zogenaamde zijwaartse foto, ook de linker- en rechterholte goed met elkaar worden vergeleken met zogenaamde ‘sky line’ opnames. Niet alle katten zijn met operatief ingrijpen te genezen, maar veel katten wel. Niet behandelen betekent echter een kat die zijn leven lang alles onder proest en vaak wat benauwd is. Wij hebben vele dankbare ervaringen met deze goed uitvoerbare ingreep.

Droge ogen bij de hond (sicca): omleggen van de speekselbuis

Een droog oog

Bij deze aandoening bij de hond is er sprake van een ontsteking van de oogleden en het hoornvlies door te droge ogen. De oorzaak hiervan is onvoldoende traanproductie. Het traanvocht heeft de functie om de oogbol vochtig te houden, het hoornvlies te voeden en infecties te voorkomen. Vooral bij de kleine hondenrassen komt het nogal eens voor dat de traanklieren onvoldoende traanvocht produceren. Ook kan het een bijwerking zijn van sommige antibiotica. Als er onvoldoende traanvocht wordt geproduceerd, gaat de kwaliteit van het hoornvlies achteruit en raakt het uiteindelijk ernstig beschadigd en geïnfecteerd. Zonder behandelingen gaat eerst het gezichtsvermogen en uiteindelijk zelfs de oogbol verloren.

Behandeling

Ernstigere vorm van een droog oog

Deze kan bestaan uit het stimuleren van het traanvocht naast het toedienen van kunsttranen en antibioticahoudende zalf. Vaak moet dit vele malen per dag gebeuren en levenslang worden volgehouden. In die gevallen kan een operatieve ingreep de oplossing bieden. Bij onvoldoende traanproductie kan een speekselbuis worden omgelegd om als traanbuis te dienen. Dit wordt een ductus parotis transpositie genoemd. Hierbij wordt de uitgang van de oorspeekselklier, die normaal de wang uitkomt, omgelegd naar het aangetaste oog. De voordelen zijn duidelijk:

  • Geen eindeloos gedruppel meer met alle daaraan verbonden werk en kosten.

  • Zelfde oog in later stadium, met extra beschadiging

    De voeding van de oogbol wordt weer optimaal verzorgd, waardoor de oogbol veelal zelfs weer helemaal helder wordt.

Er zijn ook enkele nadelen:

  • De éénmalige kosten.
  • Een enkele keer blijkt de speekselproductie toch nog onvoldoende.
  • Een enkele maal blijkt de speekselproductie overmatig. Het gevolg is een wat te nat oog, wat er een beetje raar uitziet.

Opening traankanaal met ‘operatie’-hulpdraadje

De operatie vraagt een zeer vaste hand, een uitstekend gezichtsvermogen en een goede oog-handcoördinatie van de chirurg. Daarnaast is fijn chirurgisch materiaal nodig omdat de speekselbuis een zeer kleine diameter heeft. De ingreep wordt al jaren met succes bij Dierenkliniek ’t Ossehoofd uitgevoerd.
a

a

a

a

Heupklachten: operatie als alternatief voor kunstheup

Ernstige heupklachten, al dan niet het gevolg van bij de geboorte verkeerd aangelegde heupen (hd of heupdysplasie), kunnen bij de hond veel hinder en pijn veroorzaken. De klassieke ingreep, de zogenaamde  ‘bekkenkanteling’, heeft alleen zin bij jonge honden in het beginstadium van heupdysplasie, dat wil zeggen nog voordat er klachten zijn.
Daarnaast wordt de ‘kunstheup’ vaak als enige, zo niet de belangrijkste oplossing aangedragen. Kunstheupen hebben echter een beperkte levensduur en er komen net als bij de mens nog relatief veel complicaties voor. Bovendien zijn de materialen en de operatie duur. Om deze reden wordt als alternatief voor de kunstheup vaak gekozen voor pijnstillers en/of ontstekingsremmers of in sommige gevallen zelfs euthanasie in de overtuiging dat er geen andere oplossing bestaat.
Bij kleine hondenrassen bestaat een ziekte van de heupen waarbij de heupkop door een gebrekkige bloedtoevoer in verval raakt (Legg Calvé Perthus syndroom). Al jaren blijkt het operatief verwijderen van de heupkop hierbij een goede en relatief overzichtelijke ingreep met uitstekende resultaten. Er ontstaat dan een spierige bindweefselverbinding wat een uitstekend en pijnloos alternatief is voor een kunstheup, zonder de problemen van infectie of erger afstoting, losraken, of uit de kom raken van de kunstheup. Het is verbazend hoe goed een hond hiermee blijkt te kunnen lopen.
Het onbegrip voor dit alternatief komt omdat wij het ons als rechtoplopende mens niet kunnen voorstellen hoe het mogelijk is te lopen zonder heupkop. De heup bij de hond op vier poten, wordt echter totaal anders belast dan bij de rechtoplopende mens waarbij de knie tijdens het lopen en staan een gebogen stand heeft. Het verschil in lengte tussen de geopereerde- en niet geopereerde kant wordt daarbij opgevangen door een andere stand van de knie.
Vele jaren werd gedacht dat een dergelijke operatie die zeer succesvol is bij kleine honden en bij katten, geen succes zou kunnen zijn bij grotere honden. Als de hond een juiste bouw heeft, een gezonde knie én voldoende pit om te revalideren blijkt deze operatie ook zeer succesvol te kunnen zijn bij grote rassen. Zie hiertoe het relaas van Sita in ons Gastenboek.

Verkregen slijmbeurs van de elleboog punt (olecranon acquisite bursitis)

Zie voor meer informatie over de elleboog de orthopedie pagina.
Door het liggen of laten vallen van een hond op een harde ondergrond, kan het gebeuren dat de huid op de elleboog geïrriteerd raakt en dat er een bursitis van het olecranon (olecranon bursitis) ontstaat. Een olecranon bursitis is het ontsteken van de bursa (met vloeistof gevulde holte) van het olecranon (punt van de elleboog). Deze aandoening komt het meest voor bij jongere honden van grote rassen omdat er bij deze honden nog geen beschermende callus (eelt) is van de huid die over de olecranon loopt.
Bij een olecranon bursitis treden de algemene ontstekingskenmerken op zoals zwelling en pijn.
Een behandeling met ontstekingsremmende zalfjes en injecties worden geadviseerd maar helpen niet. De ontsteking kan weggehaald worden, maar de overliggende huid wordt hierdoor nog dunner zodat er snel een nieuwe burstitis kan optreden. Openen en secundair laten genezen zorgt ervoor dat de bursa dicht granuleert (verkorrelt) waardoor het litteken dat hierbij gevormd wordt voor verdere bescherming zorgt.

Loopoor bij de kat

Vaak oudere katten lopen rond met ontstoken oren waar “niets meer aan te doen is”. De oren zijn niet schoon en er wordt veel aan gekrabd (zie ook oorontsteking kat). Omdat dit bovendien niet zelden zeer onaangenaam ruikt worden dergelijke dieren veel minder aangehaald en worden ze van schoot of onze directe omgeving geweerd.  Er zijn grofweg twee soorten oorzaken voor chronische oorontstekingen die beiden goed zijn te behandelen.

Verruimen gehoorgang

De eerste groep heeft door de chronische oorontsteking een vernauwde gehoorgang met litteken weefsel en poliepen. De stank bij deze chronische ontsteking valt vaak wel mee, maar de katten zitten er wel veel aan te krabben en te schudden. De oplossing is het openen en verruimen van de gehoorgang. Dit is voor een ervaren chirurg een eenvoudige ingreep, die ook verantwoord bij de oudere(!) kat is uit te voeren en met grote regelmaat succesvol wordt uitgevoerd in onze kliniek. We vinden het dan ook sneu als katten onnodig met dergelijke klachten rondlopen.

Trepaneren middenoor

De verschijnselen van een oorontsteking zijn kenmerkend: schudden met de kop, scheve kopstand, jeuk, krabben aan de oren en uitvloeiing al of niet met stank uit de oren. In veel gevallen kan de aandoening worden behandeld door dagelijks een oorzalf toe te dienen. De aandoening kan echter ook chronisch worden.
Bij de oudere kat komt nogal eens een zogenaamd ‘loopoor’ voor. Dit is een vaak onwelriekende oorontsteking als gevolg van een etterige ontsteking van het middenoor. Doordat katten een extra schotje hebben in het middenoor, dat de afvoer van ontstekingsvocht belemmert, is genezing vaak lastig. Omdat de ontsteking primair uitgaat van het middenoor en de ontsteking van de gehoorgang hiervan slechts het gevolg is, heeft een uitwendige behandeling of een algehele kuur met antibiotica vaak onvoldoende resultaat. In die gevallen kan het trepaneren van het middenoor zeer succesvol zijn.
Door de vorm van de gehoorgang is de kat niet geschikt voor het plaatsen van buisjes, zoals bij een kind. Om een genezing van het binnenoor te bereiken moet het binnenoor gespoeld kunnen worden en het spoelvocht goed kunnen worden afgevoerd. Operatief wordt hiertoe een buisje geplaatst dat uitkomt achter de kaakomslag. Onze kliniek heeft ruime ervaring met deze ingreep die zeer dankbaar kan zijn bij katten met chronische oorontsteking waarbij alle andere behandelingen hebben gefaald.

Chronische oorontsteking hond (Zepp operatie)

Dit is een afbeelding van een oor 5 dagen nadat deze is behandeld middels de Zepp methode

Ook bij de hond kan het voorkomen dat er al geruime tijd een chronische oorontsteking is. Een belangrijke oorzaak bij honden die vaak buitenkomen is oormijt. Dit zijn kleine insecten die leven van oorsmeer. Deze insecten zorgen voor hevige jeuk in het kop/halsgebied. Ook zijn er nog verschillende soorten bacteriën die ook in de gehoorgang leven en tot onstekingen kunnen leiden. Alle honden (en katten) rassen kunnen last krijgen van een oorontsteking. Wel hebben rassen zoals de Cocker Spaniëls, Duitste Herders en Golden Retrievers hier vaker last van.
Soms kan het zijn dat er een oorontsteking zit in de gehoorschelp. Hierbij raakt de gehoorgang ontstoken en is met onstekingsmateriaal gevuld. De uitgang van de gehoorgang is aan de buitenkant dichtgegroeid. Met de operatie van Zepp kan dit verholpen worden. Bij deze operatie wordt het verticale gedeelte van de zijkant van de gehoorgang ingesneden, naar beneden geklapt en weer in de huid vastgehecht. Deze ingreep zorgt ervoor dat er een verhoogde drainage (afvoering van vocht) en ventilatie is.  Indien de ontsteking niet goed reageert op het zalven van het oor en er een chronische ontsteking is van de gehoorgang, is deze operatie een goede keuze. Op het moment dat er sprake is van een otitis media (midenoorontsteking) kan deze ingreep niet worden uitgevoerd.

Verwijdering van de anaalklieren bij de hond

De anaalklieren, ook wel anaalzakjes genoemd, bevinden zich tussen de inwendige en uitwendige sluitspier van de anus en monden via 2 kanaaltjes naast de anus uit. Bij zwelling kunnen deze zakjes uitwendig zichtbaar worden op een stand van ‘4 en 8 uur’ rond de anus. Zie verder anaalklieren (anaalzakjes) ontsteking hond. Naast de hier beschreven conservatieve therapie (regelmatig laten uitdrukken en spoelen) is het ook mogelijk de anaalzakjes chirurgisch te verwijderen.

Redenen voor chirurgische verwijdering zijn:

  • Regelmatig terugkomende ontsteking van de anaalzakjes.
  • Veel verlies van anaalvocht belastend voor de omgeving.
  • Verlies van anaalvocht bij hondjes die veel op schoot zitten.
  • Terugkerende anaalzak-abcessen.
  • Bij niet-ontstoken anaalzakjes (dus zonder medische reden).
  • Het spontaan legen op ongewenste plaatsen (vooral binnenshuis).

Ter voorbereiding op de chirurgische verwijdering wordt het dier onder algehele anesthesie gebracht. Vervolgens worden de anaalzakjes leeggedrukt en een aantal malen gespoeld, zodat alle inhoud is verwijderd. Nadat de zakjes helemaal leeg zijn worden ze opgevuld met een blauwkleurige pasta die gummie-achtig uithardt. Vervolgens wordt via een sneetje naast de anus het zakje blootgelegd. Dit zakje, dat door de blauwe inhoud duidelijk is te onderscheiden, wordt daarna stukje voor stukje voorzichtig uitgepeld en in zijn geheel verwijderd. Door gebruik te maken van de gekleurde pasta wordt het risico op het achterblijven van een stukje wand van het zakje en/of beschadiging van omliggende structuren zoals zenuwen tot een minimum beperkt. Hierdoor is de kans op het ontstaan van een abces of incontinentie zeer gering. De ervaring is dat bij terugkerende klachten, vooral van kleine rassen op jonge leeftijd, niet te lang geaarzeld moet worden met opereren. De operatie wordt namelijk bemoeilijkt door littekenweefsel dat over blijft van eerdere abcessen en ontstekingen.

Inkorten dikke darm bij chronische obstipatie van de kat

De meest voorkomende reden waarom een kat zit te persen op de ontlasting is niet een obstipatie, maar een ontsteking van de dikke darm (het colon). Door deze ontsteking van de dikke darm heeft de kat verhoogde aandrang en er is vaak een beetje bloed of slijm bij de ontlasting aanwezig. De ontlasting is ook niet keihard en kurkdroog zoals bij echte obstipatie. Deze veel voorkomende darmontsteking is bijna altijd het gevolg van een verkeerde reactie op voedsel en moet goed behandeld worden. Echte obstipatie is te herkennen aan veel persen op harde, droge ontlasting. Deze obstipatie is eigenlijk altijd secundair. Dat wil zeggen geen oorzaak op zich, maar het gevolg van andere problemen. Alle oorzaken waarbij een kat uitdroogt, minder eet, stopt met eten, of waarbij de darmfunctie vermindert door bijvoorbeeld pijn, geeft minder en hardere, donkere ontlasting. Laxeermiddelen die gegeven worden zijn dan vaak ook geen echte oplossing.
Uitzondering is de dikke darmverlamming: dit is wél een vorm van echte obstipatie. De aandoening wordt veroorzaakt doordat de spierlaag van de wand van de dikke darm langzaam zijn knedende functie verliest en steeds verder uitrekt en verlamd raakt. Katten met deze aandoening zien alleen nog met veel buikpersen kans om hun ontlasting kwijt te raken. Doordat hierbij de verlamde darmwand uitrekt en de ontlasting steeds meer indroogt, kan de omvang van de ontlasting zo groot worden dat de kat deze niet meer door het bekkenkanaal kan persen.
Deze aandoening die bij katten met enige regelmaat en op alle leeftijden voorkomt, is dus het gevolg van het verlamd raken van de spierwand van de dikke darm en de endeldarm. Oorzaken zijn niet echt bekend maar een langdurige ontsteking van de dikke darm speelt in een aantal gevallen een rol. Op een röntgenfoto is deze aandoening goed te onderscheiden van andere aandoeningen. De dikke darm is daarbij enorm gevuld met ontlasting en neemt een groot deel van de buik in beslag. De aandoening wordt dan ook wel ‘mega colon’ genoemd. Vaak is deze verlamming een proces van vele maanden of jaren. In het begin kunnen de klachten worden opgevangen door de ontlasting slapper te maken met diëten of laxeermiddelen. Ook het ondersteunen van de spieren van de darmwand met medicijnen (Cisapride/Ciseral) geeft vaak verlichting van de klachten. Na verloop van tijd worden de klachten meestal steeds ernstiger. Bovendien is de kat dan zeer kwetsbaar voor obstipatie. Na een dag niet goed drinken of eten, of na een dag zonder medicijnen of laxeermiddelen, kan de kat weer flink last hebben van obstipatie.
De klassieke behandeling, het na een klysma ‘leegmasseren’ van de darm, is slechts een noodoplossing en bepaald geen pretje voor de kat. De darmwand raakt door de obstipatie en de behandelingen bovendien steeds verder beschadigd en uitgerekt, waardoor u op een gegeven moment voor de keuze komt te staan tussen euthanasie of opereren. Omdat niet alle dierenartsen goed bekend zijn met deze operatie wordt deze vaak pas als laatste redmiddel aangeboden. De kat is dan intussen in slechte conditie waardoor zowel de operatie als de periode van herstel lang en zwaar zijn.
Het eerder laten uitvoeren van deze operatie voorkomt dan ook veel leed en kosten. Bij dit chirurgische alternatief wordt een groot deel van de zieke darm verwijderd.

Dit heeft twee gevolgen:

  • De ontlasting droogt minder uit en blijft dus zachter waardoor de kat deze zonder laxeermiddelen eenvoudig kwijt raakt.
  • Doordat het uitgerekte deel er tussenuit wordt gehaald, worden de keutels niet meer zo groot en verlaten ze makkelijker het lichaam.

De resultaten zijn in het algemeen uitstekend. De geopereerde katten kunnen weer jaren functioneren en zonder medicijnen hun natuurlijke leeftijd halen. De operatie vergt goede kennis van de vaatvoorziening ter plaatse en een hoge chirurgische vaardigheid. De kat moet na de operatie nog enige dagen in de kliniek blijven. Ook in dierenkliniek ‘t Ossehoofd wordt deze operatie succesvol uitgevoerd.

Lipplooicorrectie

Zie ook het stuk op ons gastenboek: Shiva na haar lipplooicorrectie.
Een lipplooi dermatitis (eczeem) kan ontstaan bij honden met hangende, te grote lippen. Het ontstaat doordat vocht en vuil ‘gevangen’ zitten in de huidplooien. Lipplooi dermatitis bij honden kan huidirritatie veroorzaken die kan ontwikkelen tot open zweren die geïnfecteerd kunnen raken.  Sommige rassen zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van lipplooidermatitis, simpelweg omdat ze grotere, hangende lippen hebben. Rassen die hiertoe behoren zijn bijvoorbeeld: Sint Bernards, Newfounlanders, Labrador Retrievers en Golden Retrievers maar iedere hond met grote, slappe lippen heeft een verhoogd risico. Lipplooi eczeem gebeurt meestal doordat er vocht en vuil, zoals etensresten, vast komen te zitten in de plooien van de lippen. Aangedane gebieden zijn ongewoon vochtig en kunnen er rood en geïrriteerd uitzien. Ook kan er een aangename geur aanwezig zijn en kan de plooi zelfs wat warm aanvoelen. Als de dermatitis ernstig wordt kan er haaruitval optreden en er ontstaan zweren. Ook kunnen er bacteriële en schimmelinfecties optreden. Het eczeem kan met lichamelijk onderzoek worden vastgesteld. Indien er nog geen bacteriële of schimmelinfectie is ontwikkeld, kan er een medicinale shampoo worden gebruikt en moeten de plooien goed worden schoongemaakt en droog worden gehouden. Als er wél een infectie is zal de hond antibiotica moeten nemen. Soms kunnen er terugkerende infecties optreden die ernstige vormen kunnen aannemen. In dat geval kan het goed zijn om een lipplooi correctie uit te voeren. Bij deze operatie wordt het overschot aan lip ingenomen en de plooien worden weggehaald.

Bij deze hond is duidelijk te zien dat hij veel lipplooien heeft.
Ook heeft hij dermatitis (rode plek).a 

Chirurgie als oplossing voor ongemakken, of ter verbetering van de kwaliteit van leven

Te nauwe neusvleugels

Onderstaande foto laat het resultaat zien na operatie

7pers-neusvleugels-geopereerd

Mede door toedoen van de mens zijn er rassen ontstaan welke een kortere neus hebben dan normaal. Niet zelden hebben deze dieren ademhalingsproblemen. De belemmerde ademhaling hoeft niet perse het gevolg zijn van de korte neus, maar kan ook het gevolg zijn van andere problemen met de luchtwegen.

Bracheo Cephaal Syndroom (BOS)
Bij kort snuitige hondenrassen wordt dit wel het Bracheo Cephaal Syndroom (BOS) genoemd. Als gevolg van de relatief korte bovenkaak zoals de Engelse en Frans Bulldog een aantal anatomische afwijking hebben welke een belemmerende ademhaling en een verminderde warmte afvoer via hijgen tot gevolg kunnen hebben. Een deel van deze aandoeningen is operatief te verlichten.

  • Vernauwde neusgaten
  • Te nauwe neusgangen
  • Te lang en/of dik zacht verhemelte
  • Nauwe keelingang, in verhouding te grote tong en wangen
  • Afwijkende bouw van het strottenhoofd
  • Te smalle luchtpijp
  • Afwijkende longen als gevolg van het geforceerd ademhalen

Verschijnselen die samenhangen met deze afwijkingen:

  • lawaaige ademhaling, hoesten kokhalzen.
  • sneller oververhitten.
  • benauwdheid vooral bij inspanning en opwinding.

NB: vooral benauwdheid en oververhitting is een dodelijke combinatie. Bij verhitting is meer zuurstof nodig en dat geeft meer benauwdheid. Tijdens dit ademhalen is er geen mogelijkheid tot hijgen dus neemt de oververhitting toe.
Bij twijfel de thermometer hanteren en niet aarzelen uw hond tot aan de buik in lauw water zetten.

Indien te nauwe neusgaten of aan niet passend verhemelte het probleem zijn van een moeilijke ademhaling, dan heeft een dier veel baat bij het chirurgische verwijden van de neusvleugels of het inkorten verdunnen van het verhemelte. Het is voor mij als dierenarts dan ook een dankbare operatie om uit te voeren.  Wel moet er van te voren goed gekeken worden naar de rest van de luchtwegen. Het beste kan dit door vlak voor de operatie, door middel van een RX foto, de luchtwegen goed in beeld te brengen. Ook is het belangrijk, als het dier eenmaal in narcose is, goed de luchtwegen te controleren, eventueel door middel van scopie.